Vrijheid. Het afgelopen jaar hebben veel mensen in Nederland geprotesteerd tegen vrijheidsbeperkingen. En vaak grepen ze terug op vergelijkingen uit de Tweede Wereldoorlog. Dat doen wij Nederlanders. Als wij een argument zoeken grijpen we terug op de heftigst periode van de Nederlandse geschiedenis. En dat wil ik nu ook met u doen. Ik wil me daarbij richten op de koningin, koningin Wilhelmina.
Vijf dagen na het begin Duitse bezetting vluchtte zij naar Engeland. Week ze uit staat er eufemistisch in de Wikipedia, het was voor haar veiligheid, en ze kreeg in Engeland asiel. Een aantal ministers vluchtten mee, en met elkaar vormden ze een soort regering. Over Nederland hadden ze niets meer te zeggen, ze hadden geen enkele reële macht meer. Regering-in-ballingschap heet dat. Maar één ding konden ze nog wel, een boodschap sturen naar hun achtergebleven landgenoten. We zijn er nog, was deze boodschap. Er is een alternatief. Het huidige moorddadige regime is niet de enige optie. Verzet je, en houdt vol. Koningin Wilhelmina stuurde boodschappen via radio Oranje. De Duitsers reageerden hier furieus op. Ze probeerden de uitzending te verstoren, en legden strenge straffen op voor het bezit van radio’s. Ze begrepen heel goed dat boodschappen uit de vrije wereld hun legitimiteit ondermijnen.
Zijn wij in Nederland in 2021 nog steeds vrije wereld? Politieke partijen aan de rechterkant verbinden zich graag aan dat ideaal, aan de vrijheid. Maar kunnen dissidenten uit andere landen hier beschutting vinden, zodat ze kunnen denken, dromen, en discussiëren over een alternatieve toekomst voor het land dat ze ontvlucht zijn.
Op 9 december was er in Nederland een rechtszaak. De eiser was een man uit de Islamitische republiek van Iran. Iran dat politieke tegenstanders opsluit, en soms executeert. Iran, waar het maken van een video op instagram, zonder hoofddoek, al voldoende om tot politieke tegenstander verklaard te worden. Iran een land waarin minderheden onderdrukt worden. De eiser vroeg om veiligheid. Hij was in Nederland politiek actief geworden, en had meegelopen in demonstraties, die vroegen om meer rechten voor de Ahwazi minderheid. Deze demonstraties kunnen hier in Nederland gehouden worden, in Iran volgen er strenge maatregelen. In de officiële rapporten stond het duidelijk opgeschreven, mocht deze man teruggestuurd worden, dan was hij zijn bestaan niet zeker.
De verweerder, onze staatssecretaris, wilde hem de vergunning onthouden. Ik twijfel stelt ze. Wellicht is deze man niet oprecht. Wellicht nam hij alleen deel aan de demonstratie om te voorkomen dat hij teruggestuurd zou worden.
Hoe zou dit er in de Tweede Wereldoorlog er uitgezien hebben. Zou Ankie Broekers Knol (of haar toenmalige Engelse collega) Wilhelmina ook aangesproken hebben. Mevrouw, misschien kunt u stoppen met die radio-uitzendingen. Dat deed u vroeger, toen u nog in Nederland woonde, ook niet. U weet heel goed, dat deze boodschappen u in de problemen kunnen brengen met het derde rijk. Misschien doet u dat alleen omdat u hier wilt blijven. Het is niet onze taak die problemen op te lossen. U kunt zich beter rustig houden en voorbereiden op uw terugkeer. Misschien kunnen de prinsessen al Duitse les nemen. De betekenis van het woord vrijheid zou hiermee veranderen.
Wat streeft deze staatssecretaris, namens ons, na. Iedere burger van Iran die op Nederlandse bodem komt, haar hoofddoek afdoet, zich bekeert, uitkomt voor zijn seksualiteit, politieke actief wordt, kan een beroep doen op onze grondrechten. Als wij het vrije westen zijn, zijn we het vrije westen voor de hele wereld. Vrijheid is besmettelijk, en laat zich moeilijk indammen. Toch probeert de staatssecretaris dat. Burgers uit Iran, moeten zich volgens haar zich gedragen zoals de regering in Iran dat wenst, zodat ze teruggestuurd kunnen worden. Ook hier, in ons land, kunnen ze dan niet ontkomen aan druk van hun regime. De IND wordt daarmee een uitvoerende instantie van de Ayatollahs.
De vrijheid waar de staatssecretaris voor staat is in feite slechts veiligheid voor onze eigen mensen, zodat die ongestoord hun leven kunnen leiden. Is dit echte vrijheid? Of is het slechts zorgen voor je eigen vrienden. Precies zoals ook de machthebbers in China, Syrië, Iran en Rusland dat doen.
De rechter heeft uitspraak gedaan. De staatssecretaris is in het ongelijk gesteld. De man uit Iran heeft een vergunning gekregen. Een grondrecht is gered.
Vrijheid is alleen vrijheid als er vrijheid is voor iedereen. Laten we dit in 2022 verdedigen.
(De hier geciteerde rechtszaak is terug te vinden op https://uitspraken.rechtspraak.nl/#!/details?id=ECLI:NL:RBDHA:2021:15273 en wordt iets meer toegelicht op https://www.stichtinglos.nl/nieuws).