Situatie nu 3 april 2016

Waar is in het vluchtelingendebat een besef van menselijkheid en barmhartigheid?
In een toekomstig Nederland zal wel met verbijstering teruggekeken worden naar de geschiedenis van deze jaren. Ons Nederland van koploper op het pad van waarborgen van de internationaal neergeschreven mensenrechten weggezakt naar ver achterin de rij. Een land waar de landsoverheid daarom voor de Europese rechter wordt gesleept door de protestantse kerk. Ondenkbaar in de vier voorafgaande eeuwen. Vijfentwintig jaar lang  grove schending van de mensenrechten en van wet- en regelgeving door het heftiger opsluiten van ongedocumenteerde mensen zonder strafblad dan van criminelen. Ongedocumenteerden die met de strafrechter in aanraking zijn gekomen zitten in het detentiecentrum slechter dan in een strafgevangenis.

Niet dat de staatssecretaris naar ons heeft geschreven: U met Uw waken hebt gelijk: wij kappen er mee. Nee, dat niet. Niet dat onze volksvertegenwoordigers bij meerderheid ons zo iets meldden. Detineren is bij het Terugkeerbesluit, deel van de wetgeving in Europa en in Nederland, alleen toegestaan als uiterste maatregel in het kader van de staatsveiligheid en hoge vluchtgevaarlijkheid. Het aantal gedetineerden liep de laatste tijd flink terug. Bij de rapportage vorig najaar aan de Tweede Kamer stond als feitelijke toelichting dat dit het gevolg was van het detineren alleen als laatste redmiddel: ultima ratio. Gevorderd inzicht? Een verre, trage echo van al het waken in ons land en hier? Het Detentiecentrum Kamp van Zeist gaat dicht in de loop van 2017. Wat is onze reactie vraagt ook de pers. Gaan we op een andere manier door? Wat is Uw reactie? Denk met ons mee en laat de komende maanden iets van Uw mening weten. Ook via de website wakezeist.nl. Nog hoeveel waken?

Wij schrijven kwade geschiedenis maar ook goede. Een proces van decentralisatie van de opvang van vluchtelingen naar de gemeenten is in ons land op gang gekomen en niets zal het tegenhouden. Waar krijgen vluchtelingen een gezicht? Waar gaat de gemeenschap om  hen heen staan? Dichtbij. Als dichtbij de vreemdeling ons aankijkt zien wij een medemens. In de spiegeling van haar ogen onszelf. Een traan van menselijkheid. Laten de gemeenten hun opvangbeleid ontplooien om te zorgen voor groeiende menselijkheid. Dat mondt uit in overzichtelijke woongelegenheid, van meet af aan scholing, nuttige arbeid, aandacht voor inburgering en integratie. Voorbeeld: in Amsterdam is in opdracht van de gemeente Amsterdam het vreemdelingenloket  geopend. Doel is om perspectief te bieden aan al of niet uitgeprocedeerde vreemdelingen gericht op het (alsnog) verkrijgen van een verblijfsdocument of op terugkeer naar het land van herkomst.

De EU en Turkije hebben recent een overeenkomst gesloten over de aanpak van de grote aantallen vluchtelingen die naar Europa toekomen. Vluchtelingen die via Turkije op Griekenland aankomen, worden weer teruggestuurd naar Turkije. In ruil voor elke vluchteling die deze gevaarlijke oversteek maakt, wordt vanuit Turkije een Syrische vluchteling hervestigd binnen Europa. VluchtelingenWerk heeft de volgende reactie gegeven:
“In deze deal vraagt Europa een tegenprestatie voor haar solidariteit. De goede elementen uit deze deal – investeren in opvang in de regio en hervestiging – worden overschaduwd of bijna teniet gedaan door het feit dat ze worden gekoppeld aan hoeveel mensen de oversteek maken. De één op één uitruil van vluchtelingen tussen de EU en Turkije moet worden losgelaten, die is immoreel.
Daarnaast is de papieren werkelijkheid van deze deal anders dan de praktijk; Turkije is absoluut geen veilig derde land. Turkije detineert nu al tegengehouden en teruggestuurde vluchtelingen en ontneemt hen de vluchtelingenstatus. Bovendien stuurt Turkije vluchtelingen nu al terug naar onveilige landen als Afghanistan, Irak en Syrië. Los daarvan moet je mensen volgens Europees recht wel eerst individueel toetsen voordat je ze in dit geval vanuit Griekenland zomaar kunt terugsturen. De Griekse asielprocedure is nu absoluut niet op orde en het ontbreekt Griekenland aan capaciteit om daar op korte termijn een zorgvuldige asielprocedure plaats te laten vinden.”

Vorige week dinsdag vond er een debat plaats in de Tweede Kamer over deze deal. Ten behoeve van dit debat heeft VluchtelingenWerk een brief geschreven waarin ze premier Rutte en staatssecretaris Dijkhoff oproepen om de bescherming van vluchtelingen centraal te stellen in de deal in plaats van het beheersbaar maken van de instroom.  Ook de Europese kerkgenootschappen, verenigd in het CEC, de Conference of Eurpean Churches, hebben Europa opgeroepen tot een humaner vluchtelingenbeleid en veilige routes door Europa. De komende tijd zal ons leren hoe de humaniteit in Europa het houdt. En daarmee of Europa met zijn sociale en culturele waarden het houdt.
Wat ons betreft: als alles duister wordt, ontsteek een lichtend vuur. Wij gaan door met waken.