Als onderdeel van ‘De situatie nu’ werd op de wake van 1 september een opiniestuk van Bas Keemink, dat vrijdag 30 augustus 2024 in Trouw stond, voorgelezen.
Op woensdag 14 augustus bezocht de minister van Asiel en Migratie Marjolein Faber het detentiecentrum van Rotterdam. Ze was erg complimenteus over het centrum en de werknemers. Op haar sociale media stond dat werknemers hier ‘fantastisch’ werk doen en in een persbericht dat de werknemers volgens haar een ‘medaille’ verdienen. Pijnlijk, aangezien de instelling al sinds de opening in 2010 onder vuur ligt vanwege zelfmoorden, racisme, onrechtmatig inzetten van collectief straffen, isoleercellen en visitaties en het feit dat het centrum op een gevangenis lijkt, terwijl dit niet mag.
In het detentiecentrum Rotterdam zitten driehonderd onschuldige mannen vast. Zij hebben geen strafbaar feit gepleegd, maar worden vastgehouden omdat ze geen verblijfspapieren hebben. Nederland kent drie verschillende vreemdelingendetentie- centra en die van Rotterdam staat, op z’n zachtst gezegd, niet bekend als het beste. Zowel in 2013 als in 2015 pleegde een gedetineerde zelfmoord in het centrum.
In 2013 ging het om de Russische activist Aleksandr Dolmatov en in 2015 pleegde een Zuid-Afrikaanse man zelfmoord. In plaats van te stoppen met het vastzetten van onschuldige mensen heeft het detentiecentrum een andere oplossing bedacht om zelfmoorden tegen te gaan. Uit een rapport van Amnesty International, Dokters van de Wereld en het Landelijke Ongedocumenteerden Steunpunt in 2020 blijkt dat bij vermoedens van suïcidaliteit mannen in een isoleercel worden gezet. Dit gebeurt bijvoorbeeld een dag voor uitzetting.
Hier stopt de kritiek niet. In 2023 meldde een rapport van de Raad van Europa dat er in het detentiecentrum sprake is van geweld en racistische opmerkingen van werknemers tegen gedetineerden. In hetzelfde rapport staat dat gedetineerden vaak 23 uur in hun cel worden opgesloten en maar één uur per dag mogen ‘luchten’. De reden? Personeelstekort. Het is nogal cynisch dat de krapte op de arbeidsmarkt ervoor zorgt dat potentiële werknemers nog slechter worden behandeld in plaats dat ze gewoon mee mogen draaien in de maatschappij.
Dan heb ik het nog niet eens gehad over de kosten. Een gedetineerde in het detentiecentrum kost 250 euro per nacht. Velen zitten achttien maanden vast, om vervolgens te worden ‘geklinkerd’: op straat gezet. Waarom? Het uitzetten lukt niet. Een paar maanden later worden ze dan ergens gesignaleerd en weer naar het detentiecentrum gebracht waar alles weer van voren af aan begint.
Het centrum voelt daarmee vooral als een falend deportatiecentrum. Het enige dat het veroorzaakt is mensenleed en onnodige kosten.
Bas Keemink is journalist en filosoof